Biodiversiteitscontrole in een 5 jaar oud bamboeveld in Vidigueira, Portugal
Als onze bijdrage voor World Bamboo day willen we de aandacht vestigen op de mogelijke impact op lokale ecosystemen van bamboevelden die als landbouwgewas worden beheerd. Dit is een gevoelige, maar belangrijke kwestie die we niet uit de weg mogen gaan. We moeten de relaties bestuderen en objectieve informatie delen.
We stellen graag het onlangs uitgevoerde biodiversiteitsrapport voor van ons vijf jaar oude bamboeveld in Vidigueira, Zuid-Portugal. Deze check werd uitgevoerd door Mona Stöhr van de Universiteit voor Toegepaste Wetenschappen in Erfurt.
Dit is uiteraard geen willekeurig gekozen onderwerp. We krijgen hierover veel vragen van toekomstige planters, overheden en natuurbeschermingsorganisaties. Hieronder vatten we enkele belangrijke topics samen.
Biodiversiteit in een agrarisch bamboeveld
Bamboe, een snelgroeiende en veelzijdige plant, heeft de laatste jaren veel aandacht gekregen als potentieel landbouwgewas in Europa. Hoewel er bezorgdheid bestaat over de introductie van uitheemse soorten in natuurlijke Europese ecosystemen, onthult een zorgvuldige analyse dat bamboe als landbouwgewas, mits duurzaam beheerd, een zegen kan zijn in plaats van een bedreiging voor de natuur.
Minimaal invasief potentieel
Eén van de grootste zorgen bij de introductie van een uitheemse plantensoort is de mogelijkheid om invasief te worden en lokale ecosystemen te verstoren. In tegenstelling tot bepaalde uitheemse plantensoorten die inheemse flora kunnen verdringen, heeft bamboe aangetoond dat het weinig waarschijnlijk is dat het dergelijke problemen zal veroorzaken in Europa. Het is belangrijk om te benadrukken dat we bamboe alleen planten als landbouwgewas, niet in de natuur.
De groei van bamboe is voornamelijk 'klonaal', wat betekent dat het zich verspreidt via wortelstokken in plaats van via zaadverspreiding. De meeste van de meer dan 1600 bamboesoorten vertonen een beperkte expansie van deze wortelstokken, de zogenaamde 'clumping' bamboes. Verschillende groepen zijn wat we 'lopende' bamboes noemen, vanwege de verspreiding van de wortelstokken. De wortelmassa van de bamboe is relatief ondiep en de verspreiding kan relatief gemakkelijk onder controle gehouden worden via eenvoudige technieken.
De afbeelding hieronder: Omdat bamboe wortelstokken zich horizontaal uitbreiden, niet dieper groeien dan ongeveer 60 centimeter en stoppen met groeien wanneer ze lucht of water tegenkomen, is een eenvoudige sleuf een zeer effectieve oplossing om bamboeplanten binnen een bepaald gebied te houden.
Beheerde bamboevelden: Biodiversiteitsverbetering & geoptimaliseerde koolstofopslag
Bij doordacht beheer kan de bamboeteelt extra voordelen opleveren voor de lokale biodiversiteit. Ons biodiversiteitsrapport van het Vidigueira-veld laat zien dat bamboevelden kunnen dienen als habitat voor verschillende diersoorten; ze bieden beschutting, voedsel en broedplaatsen voor vogels, insecten en kleine zoogdieren. Bovendien kan de aanwezigheid van bamboe de algehele diversiteit van het ecosysteem vergroten, het landschap verrijken en inheemse plantensoorten ondersteunen.
Als snelgroeiende plant absorbeert bamboe CO2 in een aanzienlijk hoger tempo dan veel andere bomen en planten, en goed beheerde bamboevelden hebben een veel hoger vastleggingspercentage dan natuurlijke bamboebossen. Deze eigenschap maakt bamboe ook tot een uitstekend alternatief voor koolstofverwijderings-initiatieven.
Bodembescherming
Ongeveer 1/3 van de Europese landbouwgrond wordt bedreigd door erosie en degradatie. Kan bamboe hiervoor een oplossing bieden?
Bamboe gedijt goed op grond van mindere kwaliteit. Het heeft een uitgebreid wortelstelsel dat bodemerosie helpt voorkomen. In regio's die gevoelig zijn voor bodemaantasting en erosie, zoals delen van Zuid-Europa, kan bamboe een cruciale rol spelen bij het stabiliseren van de bodem, het verminderen van het risico op aardverschuivingen en het verbeteren van de algehele kwaliteit van de bodem.
Bamboe is het hele jaar door een groene plant, ideaal om de bodemtemperatuur te helpen verlagen. De afgevallen bladeren van bamboe dragen organisch materiaal bij aan de bodem, wat de vruchtbaarheid ervan verrijkt en de algehele gezondheid van de bodem bevordert.
Waterefficiëntie
Bamboe staat bekend om zijn waterefficiëntie in vergelijking met veel traditionele landbouwgewassen en zeker in vergelijking met grote waterverbruikers als katoen. Omdat de plant relatief weinig water nodig heeft, is het geschikt voor regio's met beperkte waterbronnen. In Europa, waar waterschaarste in bepaalde gebieden een probleem kan zijn, kan de bamboeteelt de druk op de lokale watervoorraden verlichten.
Minder chemische inputs
Bamboe heeft minimale of geen chemische inputs nodig, zoals meststoffen, om te gedijen. Door zijn natuurlijke weerstand tegen plagen en ziekten is het een pesticidevrij gewas met weinig onderhoud, waardoor de milieu-impact die gepaard gaat met het gebruik van chemische middelen in de landbouwproductie vermindert.
Duurzame oogstpraktijken = duurzame hulpbron
In Europa, waar bossen van oudsher worden geëxploiteerd voor hout, kan bamboe de druk op inheemse bossen verminderen. Bamboe groeit snel en is in 6 tot 8 jaar volgroeid, waardoor het een ideale hernieuwbare grondstof is voor verschillende toepassingen, zoals bouw, papierproductie en meubelproductie. Bamboe is ook een duurzaam alternatief voor staal, PVC, composieten en katoen.
Om ervoor te zorgen dat de bamboeteelt milieuverantwoord blijft, is het cruciaal om duurzame oogstpraktijken toe te passen. Dit houdt in dat volwassen bamboe selectief wordt geoogst terwijl jongere scheuten kunnen uitgroeien tot stokken. Duurzaam beheer kan de bamboepopulatie gezond houden en de impact op omliggende ecosystemen minimaliseren.
Inheems of niet-inheems?
In Europa en Noord-Amerika komen duizenden niet-inheemse soorten voor. Het is altijd belangrijk om de impact van een niet-inheemse soort op het milieu te onderzoeken.
Ergens tussen het einde van de 17e en de 19e eeuw werd bamboe opnieuw geïntroduceerd in Europa. Er zijn bamboevelden in veel Europese landen en voor zover we weten - afgezien van een paar incidenten in woonwijktuinen - zijn er geen relevante ecosysteemproblemen bekend door bamboe in Europa.
Tot slot... Waarom bamboe geen kans geven?
Omdat bamboe relatief nieuw is in Europa, is het begrijpelijk en verstandig dat mensen kritisch zijn. Maar wij geloven dat wanneer het onderwerp grondig bestudeerd wordt en echte voorbeelden het punt bewijzen, bamboe omarmd zal worden zoals andere gewassen die wij als Europees beschouwen, maar die hun oorsprong vinden in andere delen van de wereld.
Herkomst: China
Herkomst: Middelandse Zeegebied
Herkomst: China
Herkomst: China / Centraal-Azië
Herkomst: Azië
De introductie van bamboe als landbouwgewas in Europa biedt tal van voordelen voor het milieu, waaronder een lage impact op de biodiversiteit, koolstofvastlegging, verbetering van de bodemgezondheid en waterefficiëntie. Door verantwoorde teelt- en beheertechnieken toe te passen, kan Europa het potentieel van bamboe benutten als een duurzaam en milieuvriendelijk landbouwgewas, dat een positieve bijdrage levert aan zowel het milieu als de lokale economieën.
Laten we bamboe een kans geven...